Next checkt: ‘Mogelijk 65.000 asielzoekers aan het einde van dit jaar’

De aanleiding

Vorige week zat staatssecretaris Teeven (VVD, Veiligheid en Justitie) in het programma Eén op Eéntegenover interviewer Sven Kockelmann. Teeven sloeg alarm, want: het aantal asielzoekers dat hun heil in Nederland zoekt stijgt ineens drastisch en er móéten extra maatregelen worden genomen. „En wat als we geen maatregelen nemen?” wilde Kockelmann weten.Teeven: „Dan zouden we aan het eind van het jaar weleens op 65.000 asielzoekers uit kunnen komen.”

Even voor de duidelijkheid: 65.000 nieuwe asielzoekers in een jaar, dat zijn er heel erg veel. Al jaren schommelt het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt tussen de tien- en twintigduizend. De laatste keer dat Nederland met een piek te maken had, was in 1994, toen kregen we 52.000 aanvragen.

Is de voorspelling van 65.000 asielzoekers aan het einde van dit jaar aannemelijk? We gaan het checken.

Waar is het op gebaseerd?

Wat voor sommetje maakte Teeven om op die 65.000 uit te komen? We vragen het aan een van zijn woordvoerders, Yvonne Wiggers. Zij vertelt dat een berekening niet is gemaakt. Daar was ook eigenlijk geen tijd voor want „de groei kwam heel snel in april ineens”. Waarom dan toch 65.000? „Mocht de huidige groei aanhouden, dan kunnen we daarop uitkomen.” Met „de huidige groei” doelt Wiggers op het stijgende aantal vluchtelingen dat Nederland binnenstroomt sinds april. De eerste maanden van dit jaar lag het aantal asielzoekers dat naar Nederland kwam op rond de 1.500 (eerste asielaanvragen) per maand. In april kwamen er in totaal 2.600. Die stijging was vooral het gevolg van een plotse komst van 1.080 mensen uit Eritrea. Van mei zijn er nog geen officiële cijfers, maar volgens het ministerie ligt het aantal nu op nagenoeg 1.000 per week.

En, klopt het?

Omdat we van het ministerie van Veiligheid en Justitie geen goede onderbouwing krijgen voor die 65.000 vragen we ons af: is het logisch te veronderstellen dat de plotselinge stijging van vluchtelingen zich zal doorzetten? We zoeken experts op het gebied van asiel en migratie en komen uit bij hoogleraar sociale geschiedenis Leo Lucassen. Die stelt dat te verwachten is dat de eindstand van het aantal asielzoekers aan het einde van het jaar inderdaad hoger is dan de afgelopen jaren, „waarin we relatief weinig nieuwe vluchtelingen kregen”.

Hij legt uit dat de brandhaarden in Syrië en Eritrea –waar de meeste asielzoekers vandaan komen – voorlopig nog niet lijken opgelost. Maar dat Teeven met het getal 65.000 komt, vindt hij merkwaardig. „Hij had net zo goed 100.000 kunnen zeggen. De komst van asielzoekers fluctueert heel erg, daar valt geen peil op te trekken.”

Zo’n fluctuatie is te zien in een grafiek van Eurostat, die weergeeft hoeveel Eritrese vluchtelingen er sinds 2013 in verschillende Europese landen binnenkwamen. De gekleurde lijntjes in de grafiek, die ieder een land vertegenwoordigen, hebben de grillige vorm van een berglandschap met pieken en dalen. Neem Duitsland: dat piekte in november 2013 met de binnenkomst van zo’n 900 Eritreërs. Drie maanden later, afgelopen februari, was het aantal binnenkomende Eritreërs alweer gedaald naar 200.

Dat beeld wordt bevestigd door Mirjam Reisen, hoogleraar internationale verantwoordelijkheid aan de Universiteit van Tilburg. Zij vertelt ons dat staatssecretaris Teeven op één punt gelijk had: namelijk dat hij aan de bel trok vanwege het groeiende aantal asielzoekers uit met name Eritrea. „De situatie in Eritrea is zeer ernstig en daar moeten we wat aan doen.” Maar, zegt ze: „Na een grote stijging in april kun je absoluut niet stellen dat er een trend is. En zelfs al blijft het aantal van 1.000 nieuwe asielzoekers per week constant, dan kom je nog niet op 65.000 uit.” We rekenen uit: tot eind april kwamen er zo’n 7.000 vluchtelingen naar Nederland. Met nog 35 weken te gaan (35 x 1.000 + 7.000), komen we dan aan het eind van het jaar op 42.000 uit: 23.000 te weinig om Teevens voorspelling waar te maken. Woordvoerder Wiggers beaamt dat het inderdaad ook best op 50.000 uit zou kunnen komen. „Wij hebben ook geen glazen bol. Maar de stijging die we de afgelopen twee maanden hebben gezien is reden voor ons om extra maatregelen te nemen.”

Conclusie

Staatssecretaris Teeven stelt dat de groei van asielzoekers naar Nederland op het moment zo groot is dat we zonder maatregelen te nemen aan het eind van het jaar op 65.000 nieuwe vluchtelingen zouden kunnen uitkomen. Migratie-experts zeggen dat er op stromen asielzoekers geen peil te trekken valt. En hoe Teeven precies op 65.000 is uitgekomen, kan ook het ministerie van Veiligheid en Justitie niet goed uitleggen. We beoordelen Teevens voorspelling daarom als ongefundeerd.